LỄ VU LAN – NGUỒN GỐC VÀ Ý NGHĨA

Lễ Vu Lan (ngày rằm tháng Bảy âm lịch hằng năm) là một trong những ngày lễ chính của Phật giáo, xuất phát từ sự tích Bồ tát Mục Kiền Liên đại hiếu đã cứu mẹ mình ra khỏi kiếp ngạ quỷ (quỷ đói). Vu Lan trở thành ngày lễ hằng năm để tưởng nhớ công ơn cha mẹ và tổ tiên nói chung, nhắc nhở mỗi người biết trân trọng những gì mình đang có, nhắc nhở bổn phận làm con phải luôn nhớ đến công ơn sinh dưỡng của cha mẹ mà làm những việc hiếu nghĩa để thể hiện tình cảm và lòng biết ơn.

Ngày nay, lễ Vu Lan không đơn thuần chỉ có ý nghĩa tôn giáo thiêng liêng mà còn có ý nghĩa đặc biệt quan trọng thâm thúy, hướng mỗi người trở lại với cội nguồn dân tộc bản địa, về với đạo lý “ Uống nước nhớ nguồn ” với tổ tiên. Lễ Vu Lan của Phật giáo đã trở thành truyền thống lịch sử của niềm tin báo hiếu, báo ân, tương thích với ý thức tín ngưỡng thờ tổ tiên thiêng liêng của dân cư Việt, là cuộc lễ mang đậm nét nhân văn, làm rạng rỡ đạo lý đền ơn đáp nghĩa của dân tộc bản địa .

Nguồn gốc lễ Vu Lan

Lễ hội Vu lan xuất phát từ sự tích Phật giáo được ghi lại trong kinh Vu Lan Bồn. Theo kinh Vu Lan Bồn, Lễ Vu Lan phát xuất từ thời Đức Phật; Ngài đã dạy phương thức báo hiếu cho cha mẹ ở đời này và nhiều đời khác. Người đầu tiên tiếp nhận chính là Tôn giả Mục Kiền Liên – một trong 10 vị đệ tử xuất chúng của Đức Phật.

Kinh ” Vu Lan Bồn ” có ghi lại : rất lâu rồi, khi Bồ Tát Mục Kiền Liên tu thành chánh quả, tưởng niệm mẫu thân, đã dùng tuệ nhãn kiếm tìm khắp nơi trong trời đất, liền thấy mẹ mình đang ở trong loài ngạ quỷ, bị đói khát hành hạ rất khổ sở. Thương mẹ, Ngài đã vận thần thông xuống cõi ngạ quỷ dâng bát cơm đầy cho mẹ. Rất tiếc, bà Thanh Đề còn quá sân si và bởi ác nghiệp còn quá nặng nên khi bốc cơm đưa vào miệng thì cơm biến thành lửa. Tôn giả Mục Kiền Liên không có cách nào cứu được mẹ nên Ngài liền quay về hỏi Đức Phật .
Đức Phật dạy rằng : ” Dù ông có thần thông quảng đại như thế nào cũng không đủ sức cứu mẹ ông, chỉ có một cách là nhờ sự hợp lực của chư tăng khắp nơi, sau 3 tháng định cư kiết hạ cùng tập trung chuyên sâu chú nguyện mới hoàn toàn có thể chuyển hoá được nghiệp lực giúp mẹ ông thoát khỏi cảnh khổ ” .
Tôn giả Mục Kiền Liên làm theo lời Đức Phật, cung thỉnh chư Tăng, sắm sửa lễ cúng vào ngày 15/7 âm lịch .
Sau đó, mẹ của Ngài được giải thoát. Trong dịp này Đức Phật cũng dạy : Chúng sanh ai muốn báo hiếu cho cha mẹ cũng theo cách này ( Vu-Lan-Bồn Pháp ) mà làm “. Từ đó, ngày Lễ Vu Lan sinh ra .

Tổ đình Trung Khánh chuẩn bị sẵn sàng mừng lễ Vu Lan
( Ảnh minh họa )

Ý nghĩa thờ cúng

Lễ Vu Lan trùng hợp với ngày Rằm tháng 7 Xá tội vong nhân theo phong tục Á Đông. Theo tín ngưỡng dân gian, đây là ngày Open ngục, ân xá cho vong nhân nên có lễ cúng Cô Hồn cho những vong linh không nhà cửa, không nơi lệ thuộc, không có thân nhân trên dương thế ; đây cũng là ngày mọi tù nhân ở Địa ngục có thời cơ được xá tội, thoát sanh. Vì thế, ngoài mâm cúng ông bà, tổ tiên trong nhà thì vào lễ Vu Lan mọi người còn cúng thêm mâm ngoài trời gọi là cúng chúng sinh dành cho những cô hồn, ma đói không nơi lệ thuộc .

Đối với Phật giáo, trong dịp lễ Vu lan, phật tử thường cầu siêu cho người đã khuất, làm phúc bố thí, phóng sinh để tích phước cầu an, cầu mong cho cha mẹ được tăng phúc tăng thọ, hóa giải nghiệp chướng …

Cúng chúng sinh ngoài trời trong lễ Vu Lan
( Ảnh minh họa )

Ngoài ra, trong dịp lễ Vu Lan, khi đến chùa các phật tử sẽ được cài lên áo một bông hoa hồng: màu đỏ tượng trưng cho người còn mẹ và màu trắng cho ai đã mất mẹ. Với những ai may mắn được cài bông hồng đỏ trên ngực áo thì được nhắc nhở hãy cố gắng hết lòng vâng lời, hiếu kính, lễ phép với cha mẹ. Còn người cài hoa trắng sẽ thấy như một sự nhắc nhở không bao giờ quên ơn cha mẹ, đồng thời giữ nền nếp gia phong, anh em hòa thuận.

Ngày nay, Đại lễ Vu Lan đã được hiểu với ý nghĩa rộng hơn : Kêu gọi ý thức xã hội về ý thức đền ơn đáp nghĩa của Đức Phật, khuyến khích con người tri ân, đền ơn bốn nguồn ơn nghĩa, đó là : Tri ân và đền ơn cha mẹ sinh thành ; thầy cô giáo những người dạy dỗ, truyền đạt tri thức cho con người ; tri ân những bậc tiền bối đã dựng xây quốc gia, những Anh hùng liệt sỹ đã quyết tử mang lại độc lập, chủ quyền lãnh thổ thiêng liêng cho toàn quốc gia và ở đầu cuối là tri ân chính đồng loại con người .
Trong thời đại thời nay, tinh thần đạo hiếu cần được tôn vinh, biểu dương can đảm và mạnh mẽ hơn để truyền thống cuội nguồn đó luôn được bồi đắp, ngày càng trở thành sức mạnh văn hóa truyền thống của dân tộc bản địa ngày hôm nay và mãi mãi về sau. / .

Hồng Nhung tổng hợp